.jpg)
.jpg)
Hình chụp cho thấy bộ thu phát sóng siêu âm gồm có một cặp. Một dùng để phát ra sóng siêu âm có tần số 40KHz (sóng âm ở tần số này tai người không nghe được nên gọi là sóng siêu âm. với các sóng âm có tần số thấp hơn 20Hz, tai người cũng không nghe được, gọi là sóng ngoại âm). Mã số của bộ thu phát siêu âm này là US1240. Nó có đường kính 2mm, chiều cao 10mm (chiều cao chân hàn là 5mm)
Sơ đồ nguyên lý hoạt động của mạch thu phát sóng siêu âm:
Ở mạch phát, Bạn dùng mạch dao động đa hài để tạo ra tín hiệu có tần số khoảng 40KHz để cấp cho bộ cảm biến phát ra sóng siêu âm. Vậy mỗi khi Bạn nhấn nút S, mạch dao động được cấp nguồn, nó sẽ tạo ra tín hiệu đa hài có tần số khoảng 40KHz, tín hiệu này sẽ được B chuyển đổi ra sóng siêu âm và phát ra ngoài (Dĩ nhiên, chúng ta sẽ không nghe thấy sóng âm này).
Ở mạch thu, Người ta dùng bộ cảm biến thu sóng siêu âm B, tín hiệu được thu vào, mạch dùng transistor FET (VT1) để phối hợp trở kháng cao của bộ cảm biến. Tín hiệu được cho khuếch đại với VT2 và dùng 2 diode VD1, VD2 để nắn dòng tạo ra mức áp DC trên tụ C4, mức áp DC trên tụ C4 sẽ làm cho transistor VT3 bảo hòa, điện áp trên chân C của VT3 xuống mức thấp sẽ làm lật mạch Flip Flop với CD4072, IC này sẽ đóng mở relay K.
Tóm lại, mỗi lần Bạn nhấn khóa điện S, relay K đóng mạch thì lần nhấn sau relay K sẽ tắt mạch.
Một mạch điện khác
Dưới đây là một sơ đồ có tầm điều khiển xa hơn và độ tin cậy cao hơn. Nó được dùng để điều chỉnh tốc độ quay của một quạt điện (có 3 số). Bạn xem sơ đồ mạch điện:
Mạch phát: Nguyên lý vận hành của mạch phát sóng siêu âm như sau:
* 2 transistor VT2 và VT3 ráp thành mạch dao dộng (ghép thẳng) tạo ra tín hiệu siêu âm có tần số 40KHz cấp cho bộ cảm biến phát B. VD4 là Led chỉ thị.
* Transistor VT1 dùng làm mạch tắt dao động theo định thời (tự tắt sau một thời gian đã chọn trước). Ngay khi Bạn nhấn nút S, lúc này tụ C1 còn ở mức áp thấp, VT1 ngưng dẫn, nên mạch dao động với VT2, VT3 hoạt động bình thường. Sau một lúc, dòng nạp qua điện trở R2 nạp điện vào tụ C1, khi mức áp trên tụ C1 lên đủ cao (khoảng 1.2V) thì VT1 sẽ dẫn điện, lúc này mức áp chân C của VT1 xuống thấp nên nó làm tắt dao động. Vậy thời hằng của mạch định thời tự tắt lấy theo trị số của R2 (150K), C1 (10uF).
* Diode VT1 dùng nâng cao ngưỡng dẫn của VT1 (lên 1.2V) và diode VD1 dùng tạo đường xả nhanh cho tụ C1.
Mạch thu: Nguyên lý vận hành của mạch thu sóng siêu âm như sau:
.jpg)
Nguyên lý hoạt động của IC CD4017: Đây là IC đếm xung theo hệ cơ 10, nó có 10 đường ra đánh số từ Q0, Q1, Q2, Q3...đến Q9. Ở đây, người ta dùng mạch reset với C5-R4, ngay khi mạch được cấp điện, mạch đếm sẽ đặt chân Q0 lên mức áp cao (tất cả các chân khác còn lại đều sẽ ở mức áp thấp).
Khi có một xung vào trên chân NE thì mạch sẽ nhẩy từ Q0 lên Q1. Mức áp cao trên chân Q1 sẽ làm VT1 dẫn điện, nó sẽ kích dẫn TRIAC VS1, (lúc này dòng điện cực Gate của TRIAC sẽ làm Led chỉ thị VD2 phát sáng), motor quay ở mức số 1. Nếu chân NE của 4017 lại nhân được xung bờ lên, thì chân Q2 sẽ lên mức áp cao, lúc này đến VT2 dẫn điện và TRIAC VS2 cấp điện cho motor quạt quay ở mức số 2 (Led chỉ thị VD3 phát sáng), nếu chân NE của 4017 lại nhận được xung kích bờ lên thì chân Q3 sẽ lên mức áp cao, lúc này VT3 dẫn điện và TRIAC VS3 sẽ cấp điện cho motor quạt quay ở mức số 3 (Led chỉ thị VD4 phát sáng). Và nếu lần này chân NE của 4017 lại nhận được xung bờ lên thì đến chân Q4 sẽ chuyển lên mức áp cao, chuyển biến này qua diode VD1 truyền về chân R (chân Reset của 4017), mạch đếm sẽ quay về vị trí đầu với chân Q0 lên mức áp cao, như vậy lúc này cả 3 TRIAC VS1, VS2, VS3 đều ở trạng thái tắt và motor quạt ngưng quay.
Tóm lại, Bạn có thể dùng sóng siêu âm có tần số 40KHz để điều khiển các thiết bị thông qua sự tắt mở của các TRIAC.
Nguồn danvienthong.blogspot.com
